Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu

Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB), hemen hemen aynı yaş grubundaki benzer gelişimsel seviyelere sahip olan akranlarına oranla bireyin, tahmin edilenden fazla ve süreğen bir dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik düzeylerine sahip olmasıyla ilişkilendirilen nörogelişimsel bir bozukluktur. DEHB'in aslında üç alt türü bulunmaktadır. Bunlar, dikkat eksikliğinin belirgin olduğu tür, Hiperaktivite ve dürtüselliğin belirgin olduğu tür ve de bileşik türdür. Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğuna sahip bireylerin %60’ının semptomları ergenlik döneminde de devam etmekte ve erişkinlikte de sürmektedir. Erken başlangıçlı olan bu bozukluğu sahip bireylerin DEHB tanısı alabilmesi için dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtilerini 12 yaşından önce göstermeleri ve de iki veya daha fazla durumda sergilemeleri, sosyal çevre, iş ve okul ve diğer etkinlikler ile ilgili işlevselliği düşürmesi, bozması ya da etkilemesi gerekmektedir.

Peki bahsettiğimiz bu belirtiler aslında tam olarak nedir? Dikkatsizlik, başlatılan bir eylemin ve bu eyleme yöneltilen odağın devam ettirilememesi yani dikkat süresinin kısalığı, birçok olay ve durumda unutkanlığın yaşanması, göz teması kurmakta zorluk yaşanması, çabuk sıkılma, uzun süre aynı eyleme devam edememe, huzursuzluk ve bireyin dağınık olması şeklinde kendini ortaya koymaktadır. Dürtüsellik ise yapılan eylemin sonucunu düşünmeden harekete geçme ve riskli, zarar verici eylemlerde bulunmaktan çekinmeme, sabırsız olma, aceleci davranma, sıra beklemekte sorun yaşama, istenilen şeylerin hemen o an yerine getirilmesini bekleme, yetersiz dürtü kontrolünün olması şeklinde kendini göstermektedir. Hiperaktivite duruma uygun olmayan ortamlarda el ve ayakların aşırı hareketi, yerinde duramama, bekleyememe, dinlemekte güçlük çekme, karşısındaki bireyin sözünü bölme, hızlı ve çok konuşma gibi durumlarda kendini belli etmektedir.

Bazı bireylerde dikkatsizlik belirtileri daha aktifken bazı bireylerde heperaktivite bazılarında ise dürtüsellik belirtileri aktiftir. Bazı bireylerde ise hem hiperaktivite hem dürtüsellik hem de dikkatsizlik belirtilerinin aktif olduğu karma bir durum görülmektedir.

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tedavi ve destek olmadan zamanla kendiliğinden düzeleceği düşünülse de düşünülenin aksine öyle değildir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sahip çocukların yaşı ilerledikçe gösterdikleri belirtiler ergenlik ve erişkinlik dönemlerinde de devam etmektedir. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu için tedavinin en kritik olduğu dönem erken çocukluk ve okula başladığı dönemin ilk zamanlarıdır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna sebebiyet veren bazı belirtilerin 7 yaşında önce ortaya çıkması ve bu belirtilerin yaşına uygun olup olmaması tanı koyarken yararlanılacak önemli bir noktadır. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğunun tanı ve tedavisi sadece uzman tarafından ve aile, çocuk, öğretmen ve rehberlik danışmanından alınan bilgiler doğrultusunda çeşitli değerlendirmeler sonucunda konulmaktadır.